اضطراب یا تشویش یا دلشوره عبارت است از یک احساس منتشر، ناخوشایند و مبهم هراس و نگرانی با منشأ ناشناخته، که به فرد دست می‌دهد و شامل عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژی است. وقوع مجدد موقعیت‌هایی که قبلاً استرس زا بوده‌اند یا طی آن‌ها به فرد آسیب رسیده‌ است باعث اضطراب در افراد می‌شود. همه ی انسان‌ها در زندگی خود دچار اضطراب می‌شوند، ولی اضطراب مزمن و شدید غیرعادی و مشکل‌ساز است.

 

همه ی ما در زندگی ، احساساتی از قبیل ترس، استرس و اضطراب را تجربه کرده ایم. اما تفاوت بین این سه احساس چیست؟

به هر وضعیتی که در انسان حالتی را به وجود آورد که او را وادار به بازگشت به حالت تعادل پیشین کند «استرس» گفته می شود. حال اگر فرد بداند که علت این دلشوره و نگرانی چیست، به این وضعیت «ترس» گفته می شود. اما اگر فرد علت آن را نداند و احساس کند که بی دلیل دچار استرس است به آن «اضطراب» می گویند.

در روان‌شناسی، اضطراب مرحله ی پیشرفته ی استرس مزمن است و هنگامی به صورت یک مشکل بهداشت روانی در می‌آید که مثلاً برای فرد یا اطرافیانش رنج و ناراحتی به وجود آورد یا مانع رسیدن فرد به اهدافش شود و انجام کارهای روزانه و عادی مختل شوند.

اضطراب هنگامی در فرد بروز می‌کند که شرایط استرس‌زا در زندگی او بیش از حد طولانی شود یا به‌طور مکرر رخ دهد، همچنین اگر دستگاه عصبی بدن نتواند به مرحله ی مقاومت تنیدگی پایان دهد و بدن برای مدتی طولانی همچنان آماده باقی بماند، در این صورت بدن فرسوده و در برابر بیماری‌های جسمی و روانی (مانند اضطراب) آسیب‌پذیر می‌شود.

 

علل اضطراب

به‌طور کلی علل اضطراب به عوامل زیر برمی‌گردد:

عوامل زیست شناختی و جسمانی:

در افراد مضطرب، میزان بعضی از هورمون‌های موجود در خون غیرعادی است؛ بنابراین هر آنچه که باعث اختلال در سیستم هورمونی شود، برای بدن خطر محسوب می‌شود. بارداری، کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، پایین بودن قند خون، وجود غده‌ای در غدد فوق‌کلیوی غده آدرنال که هورمون اپی‌نفرین تولید می‌کند و بی‌نظمی ضربان‌های قلب از این عوامل هستند.

عوامل محیطی و اجتماعی:

عوامل اجتماعی و ارتباطی بسیاری باعث به‌وجود آمدن اضطراب در افراد می‌شود، مانند مشکلات خانوادگی، احساس جدایی و طردشدگی،… از عوامل محیطی می‌توان تغییرات ناگهانی و غیرمنتظره را، همچون زلزله، بیماری، مرگ یکی از نزدیکان،… نام برد.

 

تعارضات
به دلیل بایدها و نبایدهای پیرامون زندگی انسانها، اروزانه با تعداد زیادی از تناقضات و درگیری های درونی روبه رو هستیم که خودش را به صورت اضطراب نشان میدهد و ممکن است تا مدت زیادی بر زندگی ما تاثیرات نه چندان خوشایندی بگذارد.

 

عوامل ژنتیکی و ارثی:

یکی از مهم‌ترین عوامل اضطراب ژنتیک است و احتمال اضطراب در فرزندان افراد مضطرب بسیار بالا است. البته الگو قرار دادن رفتار پدر و مادر و یادگیری و تکرار کارهای آنان نقش مهمی در اضطراب فرزندان دارد (عامل اجتماعی)، ولی تحقیقات و بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهند که عوامل ژنتیکی نیز بسیار مؤثرند. با این وجود باور نمی‌رود که ژن به خصوصی در این مورد نقش داشته باشد، بلکه ترکیب بعضی از ژن‌ها چنین پیامدی را به دنبال دارد. طبق آخرین تحقیقات به نظر می‌رسد که عوامل ژنتیکی در بعضی انواع اضطراب مانند اختلال هراس و ترس از مکان‌های باز نقش زیادی دارد.

البته عوامل دیگری مانند کمال گرایی ، تعارضات حل نشده ی دوران کودکی وآداب و رسوم که هر کدام در تعاریف بالا جای دارند نیز مسائل بسیار مهمی در مبحث اضطراب و جلوگیری از آن هستند.

 

انواع اختلالات اضطرابی

ـ اختلال اضطراب فراگیر (در افرادی دیده می‌شود که به‌طور مداوم نگران وقوع اتفاقی هستند)

ـ اختلال هراس (این افراد دچار حملات اضطرابی ناگهانی می‌شوند که معمولاً چند دقیقه یا گاهی بیشتر به طول می‌انجامد)

ـ اختلال اضطراب اجتماعی (این نوع ترس در اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی شروع می‌شود و نوعی ترس و شرمساری در برابر جمع است)

ـ اختلال وسواس (در این حالت فرد افکار یا اعمالی را برخلاف میل خود مدام تکرار می‌کند)

ـ اختلال تنش‌زای پس از رویداد (این حالت مربوط می‌شود به حادثه‌ای (از قبیل جنگ، تصادفات شدید، سوانح طبیعی،…) که با استرس شدید هیجانی همراه است)

 

نشانه های اضطراب

عموما استرس با نشانه های زیر همراه است:

ـ افزایش ضربان قلب

ـ تند شدن تنفس

ـ به سختی صحبت کردن

ـ افزایش فشار خون

ـ ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن

و …..

درمان اضطراب

در بعضی از موارد اضطراب بیماری محسوب نمی شود و با کنترل گری از جانب خود ، فرد احساس بهتری را تجربه می کند و عوامل اضطراب برانگیز به تدریج دور می شوند . به غیر از خود کنترل گری توسط خود شخص راه های دیگری از جمله درمانهای دارویی و غیر دارویی نیز وجود دارند. برای درمانهای دارویی می توان داروهایی از خانواده ی بنزودیازپینها (برای مدت کوتاه)، سرترالین و … را مثال زد که باید با مشورت پزشک و زیر نظر او مصرف شوند و برای درمانهای غیردارویی مانند تن‌آرامی (مدیتیشن) ، حساسیت زدایی ، توقف تفکر، سرمشق دهی (بیوفیدبک) و… را مثال زد.

و در آخر اینکه مشاوره استرس و مشاوره کاهش اضطراب و کنترل استرس با توجه به استرس و تنش های زیادی که در دنیای امروز بر افراد وارد می شود از اهمیت خاصی برخودار است.

 

شما نیز می توانید برای دریافت مشاوره درمان استرس و یادگیری تکنیک های کنترل اضطراب با مشاوران مرکز مشاوره روشا، تماس گرفته و در کوتاهترین زمان سریع ترین راهکار درمانی را دریافت نمایید ، همچنین در صورت تمایل می توانید مشاور خود را به صورت حضوری نیز ملاقات نمایید و از خدمات مشاوره حضوری نیز بهره مند شوید.