خشم یکی از آسیب‌زاترین هیجانات انسانی است که حتی از افسردگی و اضطراب هم آسیب بیشتری به بدن وارد می‌کند. خشم ممکن است آشکارا ابراز شود یا در درون مخفی نگه‌داشته شود و ممکن است کنترل شود یا نشود.

خشم به شما کمک می‌کند دایره امنی را در اطراف خود بسازید و به‌وسیله آن از خود محافظت کنید. ما خشم را به ‌واسطه ی خواسته‌ هایی که از دیگران داریم به وجود می‌آوریم.وقتی خشمگین می‌شویم به زبان ساده یعنی یک جای کار می لنگد و باید بگردیم و اشکال کار را پیدا کنیم.

 

تفاوت خشم با پرخاشگری

عده‌ای خشم را با پرخاشگری اشتباه می‌گیرند. درحالی‌ که پرخاشگری نوعی رفتار است اما خشم یک هیجان است. ممکن است یک نفر از دست ما خشمگین شود اما این خشم را بروز ندهد اما گاهی نیز آن را بروز داده و پرخاشگری کند حال چه این پرخاشگری کلامی باشد یعنی فرد ناسزاگویی کند و چه اینکه رفتاری باشد و با زدوخورد و کتک همراه باشد.

 

خشم سبب این تغییرات در بدن می‌شود:

• تسریع تنفس
• افزایش ضربان قلب و بالا رفتن فشارخون
• سفت شدن عضلات
• سریع‌تر شدن حرکات و گفتار
• افزایش هورمون تستوسترون در مردان
• افزایش قدرت جسمانی
• سرخ شدن چهره
• گشادشدن چشم‌ها
• ترشح کورتیزول و سرکوب سیستم ایمنی بدن
• و ….

 

علاوه بر آسیب جسمانی به فرد سبب آسیب های روانی و اجتماعی نیز می شود ، برای مثال :

_ فاصله گرفتن از دیگران

خشم سبب فاصله گرفتن دیگران از شما می‌شود و به ارتباطات شما با دیگران لطمه می‌زند. باعث می‌شود دیگران در مقابل شما به‌صورت دفاعی مقاومت کنند. هیچ‌کس دوست ندارد با یک فرد خشمگین و عصبانی رابطه دوستی برقرار کرده و یا روابطش را ادامه دهد.

 

_خواری و ذلت

وقتی خشمگین شوید و نتوانید خشم خود را مدیریت کنید دست‌به‌کارهایی می‌زنید که بعداً باید بابت آن‌ها از دیگران عذرخواهی کنید. وقتی این رفتار دائماً در شما تکرار شود سبب می‌شود همیشه مشغول عذرخواهی کردن از دیگران باشید و با این کار اعتبار خود را از دست‌داده و به خواری و ذلت دچار می‌شوید.

 

_ناتوانی در تصمیم‌گیری

سبب می‌شود شما به هنگام تصمیم‌گیری دچار مشکل شده و نتوانید تصمیم درست و منطقی بگیرید. به همین دلیل است که می‌گویند هیچ‌گاه هنگام عصبانیت تصمیم نگیرید و تا زمان به آرامش رسیدنتان تصمیم خود را به تعویق بیاندازید.

 

منشا و دلایل خشم

دلایل برانگیخته شدن خشم می‌تواند عوامل بیرونی باشد و یا درونی.

 

 عوامل بیرونی شامل مجموعه عواملی است که در دنیای بیرونی فرد بوده و سبب برانگیخته شدن خشم در فرد می‌شود مانند سرقت از خودرو شخصی. گیر افتادن در ترافیک و ….

گاهی علت را باید در دنیای درونی فرد جستجو کرد مانند زمانی که فرد انتظارات نابجایی از خود یا دیگران دارد مثل دانش‌آموزی که یک سال را به بازی‌های کامپیوتری پرداخته و حالا انتظار دارد در کنکور سراسری رتبه دورقمی بگیرد و وقتی به این آرزوی خود نمی‌رسد از عالم و آدم طلبکار شده و خشمگین می‌شود.

 

به طور خلاصه می توان ریشه ها و علل بروز خشم را در این موارد جستجو کرد :

نگرش فرد

باید به یاد داشته باشیم که در بسیاری از موارد نگرش و طرز فکر ما نسبت به مسائل است که سبب خشمگین شدن ما می شود نه خود مسئله یا اتفاق.

 

خطاهای شناختی

مثلا اینکه مسائل جزیی را درشت نمایی کنید، رفتارهای دیگران را قضاوت کنید و یا آنکه فکر کنید همه باید مانند شما فکر و رفتار کنند.

 

ناکامی

به دلایل مختلف به خواسته هایتان نرسیده اید و دچار ناکامی شده اید و به جای کشف علت به خشم و عصبانیت روی می آورید.

 

ناامنی و تهدید

هرگاه فردی احساس کند جان و مال و آبرویش در خطر است احتمال دارد عصبانی شود.

 

و همچنین موارد دیگری از جمله عجز و ناتوانی ، مشکلات جسمانی و بیماری ، خودپسندی ، مشاجره ، بدبینی و ……. می توانند علل بروز عصبانیت و خشم باشند.

 

راه های پیشگیری از خشم

_ با خودتان صادق باشید.

_ خشم را پیش بینی کنید.

_ بدترین حالت ممکن را در نظر بگیرید.

_ مودبانه صحبت کنید.

_ از عمدی یا غیر عمدی بودن موضوع مطمئن شوید.

_ خواسته های غیر منطقی خود را بشناسید.

_ بدی ها را با خوبی جواب دهید.

 

تأثیرات در خانواده

اگر در محیط خانواده خشم و رفتارهای پرخاشگرانه بروز پیدا کند صدمات جبران‌ناپذیری به آن وارد می‌شود که هم رابطه‌ی بین همسران و هم تربیت فرزندان را مختل می‌کند. در خانواده‌ای که خشونت جای محبت را بگیرد احترام بین زوجین از بین می‌رود، سردی و بی محبتی بر روابط حاکم می‌شود و این خانواده دیگر جایی برای تربیت صحیح فرزندان نیست.

 

برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و همچنین آموختن مهارت کنترل خشم با مرکز مشاوره ی روشا تماس حاصل نموده و از اطلاعات، دانش و آگاهی روانشناسان ما بهره مند شوید.